Żbik europejski (Felis silvestris silvestris) i żbik afrykański (Felis silvestris lybica) to dwa podgatunki dzikich kotów, które często myli się ze względu na zbliżony wygląd. W rzeczywistości różnią się wieloma cechami, a gatunkiem, od którego pochodzi kot domowy, pozostaje żbik afrykański, nie europejski.

Żbik europejski ma większe ciało, gęstsze i dłuższe futro w odcieniu żółtawoszarym z wyraźnymi ciemnymi pręgami. Jego ogon jest gruby, puszysty i zakończony czarną, tępo ściętą końcówką. Nie występują u niego białe plamy na ciele.

Żbik afrykański, nazywany też kotem nubijskim, wyróżnia się mniejszym rozmiarem, krótszym futrem i cieńszym ogonem. Ma umaszczenie dostosowane do ciepłych, suchych terenów Bliskiego Wschodu i Afryki, co ułatwia mu funkcjonowanie w tych środowiskach.

Kot domowy (felis catus) wywodzi się od żbika afrykańskiego. Około 10 000 lat temu na Bliskim Wschodzie, w rejonie tzw. Żyznego Półksiężyca — obejmującym tereny od Egiptu przez Syrię po Mezopotamię — zaczęło się jego udomowienie. Dzikie koty przychodziły do pierwszych osad rolniczych, przyciągane przez gryzonie żywiące się zbożem. Ludzie zauważyli ich pożyteczność i zaczęli je tolerować, a z czasem także przyzwyczajać do swojej obecności. W ten sposób narodziła się więź oparta na wzajemnej korzyści, która stopniowo doprowadziła do powstania gatunku kota domowego.

Badania genetyczne potwierdzają bliskie pokrewieństwo kota domowego ze żbikiem afrykańskim. Oba gatunki dzielą wspólne linie genetyczne, w przeciwieństwie do żbika europejskiego — gatunku dzikiego, związanego z lasami. To właśnie żbik afrykański stał się przodkiem współczesnych kotów towarzyszących człowiekowi.